รองเท้าของหนู

“รองเท้าของลูฟว์เป็นสีเทา ลายรถรอบรองเท้าข้างล่าง และข้างหลังจะมีสายรัดเพื่อไม่ให้รองเท้าหลุดจากเท้าของเรา แต่สายรัดที่อยู่ข้างหลังมันเป็นสีดำ เวลาใส่เดินหรือวิ่งลูฟว์ก็จะไม่ลื่นเพราะข้างล่างใต้รองเท้ามันมีลายด้วย” และ “รองเท้าเวลล์เป็นสีขาว มันเป็นเหมือนรองเท้าผ้าใบแต่มันทำมาจากยาง มันมีรูเยอะรอบ ๆ รองเท้าเลย มีรูเล็กแล้วก็รูใหญ่ไม่เท่ากัน เวลาเวลล์ใส่รองเท้าคู่นี้เดินหรือวิ่งรองเท้าก็ไม่หลุด” เป็นตัวอย่างคำบอกเล่าประกอบกับการนำเสนอรองเท้าคู่โปรดของเด็กแต่ละคนจากชั้นอนุบาล 1/1 ในสัปดาห์สุดท้ายของการเรียนรู้แบบ Project Approach ซึ่งเป็นการสรุปความรู้และประสบการณ์ที่เกิดขึ้นกับเด็กแต่ละคนหลังจากได้เรียนรู้อย่างลุ่มลึกในเรื่อง “รองเท้า”

โรงเรียนอนุบาลกุ๊กไก่ มีการจัดการเรียนรู้แบบ Project Approach ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ช่วยให้เด็กได้เรียนรู้และพัฒนาทั้งด้านร่างกาย ด้านอารมณ์ จิตใจ ด้านสังคม และด้านสติปัญญาได้อย่างเป็นองค์รวม มีครูเป็นผู้แนะนำและอำนวยความสะดวกให้เด็กสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองตามความสนใจ โดยใช้เวลา 7 สัปดาห์ แบ่งกิจกรรมเป็น 3 ระยะ ซึ่งเด็ก ๆ เริ่มกิจกรรมในระยะแรกด้วยการหาหัวข้อเรื่องที่สนใจร่วมกัน เด็กทุกคนมีส่วนร่วมเสนอหัวข้อเรื่องตามความสนใจของแต่ละคน แต่เมื่อได้ลงคะแนนปรากฏว่าเรื่องรองเท้าได้คะแนนมากที่สุด 9 คะแนน ส่วนเรื่องตำรวจ รถไฟ พนักงานดับเพลิง และเครื่องบิน ได้คะแนนลดลงมาตามลำดับ เด็ก ๆ จึงตกลงร่วมกันว่าจะเรียนรู้เรื่อง “รองเท้า” ซึ่งหลังจากได้หัวข้อเรื่องแล้ว เด็ก ๆ ได้เล่าประสบการณ์เดิมของแต่ละคนเกี่ยวกับรองเท้า เช่น “ที่บ้านหนูมีรองเท้าเอลซ่าสีฟ้าใส่กับชุดเอลซ่าสีฟ้าเหมือนกัน เวลารองเท้าเราพังพนักงานซ่อมเค้าซ่อมรองเท้าให้เราได้” เป็นต้น

และได้ถ่ายทอดประสบการณ์ ออกมาเป็นผลงานหลากหลาย เช่น ภาพวาดระบายสี งานปั้น งานประดิษฐ์ด้วยเศษวัสดุ เป็นต้น เด็ก ๆ และครูช่วยกันตั้งคำถามในสิ่งที่สงสัยและอยากรู้เกี่ยวกับรองเท้า สรุปเรื่องที่สงสัยได้ทั้งหมด 6 เรื่อง คือ รองเท้าคืออะไร / ความเป็นมาของรองเท้า มีรองเท้าแบบไหน / การผลิตรองเท้า ใครใส่รองเท้าบ้าง การดูแลรักษารองเท้า มีรองเท้าขายที่ไหนบ้าง ประโยชน์ของรองเท้า / ทำไมต้องใส่รองเท้า ซึ่งเด็ก ๆ ได้ใช้เวลา 5 สัปดาห์ในการค้นหาคำตอบเหล่านี้

ในระยะที่ 2 เด็ก ๆ เริ่มการสืบค้นข้อมูล โดยเสนอวิธีค้นหาข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ เช่น “หาในคอมพิวเตอร์ ถามแม่ หาในหนังสือเกี่ยวกับรองเท้า” เป็นต้น ในเรื่องที่สงสัยเรื่องแรก คือ รองเท้าคืออะไร / ความเป็นมาของรองเท้า เด็ก ๆ ได้เริ่มบอกเล่าความเข้าใจเดิมเกี่ยวกับรองเท้า เช่น “รองเท้าเป็นสิ่งที่ใส่เท้าออกไปนอกถนน ป้องกันเท้าไม่ให้สกปรก เอาไว้ใส่เวลาเดินกับเวลาวิ่ง” เป็นต้น แต่หลังจากเด็ก ๆ และครูช่วยกันสืบค้นจากพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 และพิมพ์ค้นหาใน Google ซึ่งเด็ก ๆ ได้เรียนรู้เกี่ยวกับพยัญชนะ สระ ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ และได้พัฒนาทักษะการใช้คอมพิวเตอร์ คีย์บอร์ด เมาส์ และอินเทอร์เน็ตควบคู่ไปด้วย ได้ความหมายที่สรุปร่วมกันได้ว่า “รองเท้า หมายถึง สิ่งที่ใช้สวมใส่ที่เท้าเพื่อป้องกันสิ่งสกปรกและอันตราย มีต้นกำเนิดมาเกือบ 5,000 ปี โดยชาวอียิปต์ประดิษฐ์รองเท้าสานแบบง่าย ๆ จากพืชหรือหนังสัตว์…”

ในเรื่องที่สงสัยถัดมา คือ มีรองเท้าแบบไหน / การผลิตรองเท้า เด็ก ๆ ได้นำรองเท้าของตนเองและรองเท้าที่ผู้ปกครองช่วยนำมาเสริมเป็นสื่อให้กับเด็กได้สำรวจและเปรียบเทียบ สังเกตลักษณะ สี พื้นผิว ขนาด และวิธีการใช้งาน สามารถสรุปร่วมกันได้ว่า “รองเท้ามีรูปแบบ พื้นผิว และสีไม่เหมือนกัน ขนาดไม่เท่ากัน วิธีสวมใส่ไม่เหมือนกัน” ซึ่งทำให้เด็กได้พัฒนาทักษะทางคณิตศาสตร์ เช่น การเปรียบเทียบ จำนวน มากกว่าหรือน้อยกว่า พัฒนาทักษะทางวิทยาศาสตร์ เช่น การสำรวจและสังเกตสิ่งต่าง ๆ และทักษะทางวิศวกรรมศาสตร์ เช่น วัสดุ การออกแบบ เป็นต้น

และยังได้สืบค้นต่อไปอีก เกี่ยวกับวัสดุที่นำมาทำรองเท้า ทั้งวัสดุธรรมชาติที่เด็ก ๆ ได้สัมผัสและลองสวมใส่จริง เช่น ผักตบชวา กก ใยบวบ เป็นต้น สามารถบอกเล่าประสบการณ์ได้ เช่น “ต้นกกสีเขียวปลูกอยู่ในน้ำ ต้นสูงมาก ผักตบชวาอยู่ในน้ำ ใยบวบขรุขระ สีขาว รองเท้าเป็นสีน้ำตาล เบา ไม่มีลวดลายสวย ๆ” เป็นต้น ส่วนวัสดุอื่น ๆ ที่ใช้ทำรองเท้า เช่น หนังสัตว์ หนังเทียม ไม้ โฟม ยางรถยนต์ เป็นต้น เด็ก ๆ ก็สามารถบอกเล่าประสบการณ์หลังจากสัมผัสและลองสวมใส่จริงได้ เช่น “รองเท้าที่ทำจากไม้มันเรียบ ไม่ขรุขระ แข็งมาก รองเท้าที่ทำจากโฟมเบามาก รองเท้าทำมาจากหนังวัวแข็งเหมือนรองเท้าไม้” เป็นต้น และเด็ก ๆ ได้เรียนรู้ขั้นตอนการทำรองเท้า อุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ในการทำรองเท้า

และได้ตั้งคำถามในสิ่งที่สงสัย กับวิทยากรคุณสุวรินทร์ ทวีวงศ์ หรือป้าอ้อย ซึ่งเป็นนักออกแบบรองเท้าและตัดรองเท้า และได้ไปทัศนศึกษาที่ร้านเจริญผลซึ่งเป็นร้านซ่อมรองเท้า ได้เห็นวิธีและขั้นตอนการซ่อมรองเท้า และได้ซื้อของมาทำรองเท้า เป็นประสบการณ์และความรู้ใหม่ที่ตอบสิ่งที่สงสัยได้ เช่น “อุปกรณ์การทำรองเท้ามีค้อน กรรไกร แบบรองเท้า กาว ถ้าซ่อมรองเท้าต้องดึงตรงที่หลุดออกมาทากาวแล้วเอากลับไปที่เดิม และต้องรอนานให้กาวแห้ง” เป็นต้น

มีรองเท้าขายที่ไหนบ้าง เป็นคำถามต่อไปที่เด็ก ๆ ได้ช่วยกันหาคำตอบ โดยได้บอกเล่าประสบการณ์เดิมของแต่ละคน เช่น “ที่โลตัสหนูเคยเห็นที่ขายรองเท้า มีรองเท้าที่มีไฟ คุณแม่สั่งรองเท้าทางออนไลน์ Lazada” เป็นต้น และเด็ก ๆ ได้ช่วยกันแสดงความคิดเห็นว่าใครใส่รองเท้าบ้าง เช่น “คนทุกคนใส่รองเท้า คุณแม่ใส่ส้นสูงไปทำงาน คุณพ่อใส่รองเท้าหนังสีดำไปทำงาน” เป็นต้น และยังได้แลกเปลี่ยนความคิดเห็นเรื่องประโยชน์ของรองเท้า / ทำไมต้องใส่รองเท้า เช่น “เวลาเดินถ้าเราใส่รองเท้า เราก็ไม่เจ็บเท้า เท้าจะได้ไม่สกปรก ถ้าใส่รองเท้าเพื่อสุขภาพก็จะนวดเท้าเราไปด้วย” เป็นต้น และในเรื่องสุดท้ายที่เด็ก ๆ สงสัย คือ การดูแลรักษารองเท้า เด็ก ๆ ได้บอกเล่าแลกเปลี่ยนประสบการณ์กัน เช่น “เคยซักรองเท้า ใช้น้ำกับสบู่อาบน้ำ เอาผ้าที่เปียกน้ำเช็ดรองเท้า” เป็นต้น และได้เล่นบทบาทสมมติการทำความสะอาดรองเท้ากันอย่างสนุกสนาน หลังจากเด็ก ๆ ได้คำตอบครบทุกเรื่องที่สงสัยเกี่ยวกับรองเท้าแล้ว จึงเข้าสู่ระยะสรุป

จากการเรียนรู้ ตลอดระยะเวลา 7 สัปดาห์ ทุกช่วงของกิจกรรมการเรียนรู้ เด็กทุกคนได้สร้างสรรค์ผลงานอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นการพัฒนาทักษะทางด้านศิลปศาสตร์ เช่น การวาด การปั้น การประดิษฐ์ ดนตรี ภาษา เป็นต้น และในแต่ละสัปดาห์จะมีการทบทวนความรู้เดิมและเพิ่มเติมสิ่งใหม่ โดยเฉพาะในสัปดาห์สุดท้ายซึ่งเป็นระยะสรุป ที่เด็ก ๆ ได้ถ่ายทอดประสบการณ์และความประทับใจจากการเรียนรู้ผ่านการเล่าเกี่ยวกับ “รองเท้าของหนู” พร้อมนำเสนอรองเท้าคู่โปรดของแต่ละคน และยังได้ช่วยกันคิดและสร้างสรรค์ผลงานหลากหลายรูปแบบ เช่น งานประดิษฐ์รองเท้ายักษ์จากเศษวัสดุ งานเปเปอร์มาเช่ การ์ดเชิญผู้ปกครองมาชมนิทรรศการ เป็นต้น และช่วยกันนำผลงานมาจัดนิทรรศการเรื่อง “รองเท้า” ได้อย่างสวยงามและน่าสนใจ หากพ่อแม่ ผู้ปกครอง และผู้สนใจได้เข้าเยี่ยมชมนิทรรศการอย่างเป็นขั้นตอน จะเห็นพัฒนาการของเด็ก ๆ ได้อย่างชัดเจนจากผลงานที่มีรายละเอียดมากขึ้นเป็นลำดับ ซึ่งเกิดจากประสบการณ์ตรงที่เด็ก ๆ ได้เรียนรู้ด้วยตนเอง และสามารถนำทักษะการเรียนรู้ไปใช้พัฒนาตนเองต่อไปในอนาคตได้