“ประโยชน์ของไข่ ไม่ใช่แค่กิน”

“ไข่” ใคร ๆ ก็รู้จักและคุ้นเคยกับการรับประทาน เป็นวัตถุดิบในการทำอาหารที่สามารถทำได้หลากหลายเมนู และจากการบอกเล่าของเด็ก ๆ ชั้นอนุบาลปีที่ 1/2 ทุกคนเคยรับประทานไข่ เช่น น้องแอมแอม น้องวรดา น้องอารดา น้องมีอา น้องฟูกุ เคยรับประทานไข่ต้มและบรรยายถึงลักษณะของไข่ต้มได้ น้องเจียหลง น้องน่านฟ้า เคยรับประทานไข่เจียว บางคนสามารถบอกลักษณะของไข่ได้ เช่น น้องปิ๊ง “ไข่เป็นวงกลม ข้างในสีเหลือง ไข่แตกได้” น้องฆ้อง “ไข่ของเป็ดกลม ๆ สีขาว ไข่ไก่จะมีสีส้ม เคยตอกไข่ด้วยข้างในมีน้ำเหนียว ๆ” แม้เด็ก ๆ จะมีประสบการณ์เดิมเกี่ยวกับไข่กันมาบ้างแล้ว แต่ก็ยังมีข้อสงสัยเกี่ยวกับไข่อีกมากมาย ซึ่งเด็ก ๆ ต้องการเรียนรู้เรื่องไข่อย่างลึกซึ้ง จึงเลือกเรื่องนี้เพื่อใช้เรียนรู้ในกิจกรรม Project Approach ที่โรงเรียนอนุบาลกุ๊กไก่ โดยการบริหารของคุณครูไก่ คุณวิวรรณ สารกิจปรีชา ได้จัดให้เด็กทุกระดับชั้นและทุกห้องเรียนได้เรียนรู้เป็นประจำทุกปี โดยจะใช้เวลาในการจัดกิจกรรมรวมทั้งสิ้น 6 สัปดาห์ โดยแบ่งกิจกรรมเป็น 3 ระยะ คือ ระยะเริ่มต้น จะใช้เวลาในสัปดาห์แรกให้เด็กทุกคนได้เลือกหัวข้อเรื่องที่ต้องการศึกษาเรียนรู้ และช่วยกันตั้งประเด็นคำถามในสิ่งที่สงสัย ในระยะที่ 2 การรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องที่เรียนรู้ จะใช้เวลา 6 สัปดาห์ ในการสืบค้นข้อมูลด้วยวิธีการและแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย มีการแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ และถ่ายทอดออกมาด้วยวิธีการที่หลากหลาย เช่น การบอกเล่า การปั้นดินน้ำมัน การวาด การประดิษฐ์ เป็นต้น และสัปดาห์ที่ 6 ซึ่งระยะที่ 3 ของกิจกรรม เป็นการสรุป Project ซึ่งเด็กจะต้องช่วยกันสรุปข้อมูลจากการสืบค้นตลอดระยะเวลาของกิจกรรมให้ครบทุกประเด็นคำถามที่ตั้งไว้ โดยจะมีการบูรณาการการเรียนรู้แบบ STEAM เพื่อเป็นการเสริมทักษะด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรมศาสตร์ ศิลปศาสตร์ และคณิตศาสตร์ ให้กับเด็ก ๆ ทุกคน มาลองดูผลจากการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็ก ๆ ว่าเป็นอย่างไรกัน

ในระยะเริ่มต้นเด็ก ๆ ได้ตกลงร่วมกันตามแนวทางประชาธิปไตย เลือกหัวข้อเรื่อง “ไข่” เนื่องจากมีสมาชิกห้องเลือกมากที่สุดถึง 8 คน

เมื่อเปิดโอกาสให้เด็ก ทุกคนตั้งคำถามสิ่งที่อยากรู้หรือสงสัยเกี่ยวกับไข่ ก็สามารถบอกคำถามได้อย่างน่าสนใจ เช่น น้องปริม “เอาไข่มาทำอะไรบ้าง” น้องพราว “ไข่ทำไมตกแตก” เป็นต้น และมีประเด็นอื่น ๆ ที่เด็กสงสัยอยากรู้ ได้แก่ ไข่คืออะไร ไข่มีรูปร่างอย่างไร ไข่มาจากไหน ไข่มีสีอะไรบ้าง และเด็ก ๆ ยังช่วยกันนำเสนอวิธีหาคำตอบ เช่น น้องปิ๊ง “เปิดคอมพิวเตอร์แล้วพิมพ์คำว่า ไข่” น้องปริม “ถามคนขายไข่” ซึ่งช่วยให้เด็กได้เรียนรู้วิธีการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง เป็นต้น

ในการเรียนรู้ระยะที่ 2 เด็ก ๆ ได้ช่วยกันสืบค้นข้อมูลด้วยวิธีที่คิดกันไว้ เริ่มจากการเปิดพจนานุกรม และค้นหาเพิ่มเติมใน Google โดยครูได้ช่วยอ่านความหมายให้เด็ก ๆ ฟัง และสรุปความหมายร่วมกันได้ว่า “ไข่ คือ สัตว์ตัวเมียที่ออกลูกเป็นไข่ คนชอบกินไข่ไก่กับไข่เป็ดมากที่สุด ไข่มีเปลือกอยู่ข้างนอก ข้างในมีไข่แดงกับไข่ขาว” ซึ่งเป็นการอธิบายคำว่า “ไข่” ที่น่ารัก และเข้าใจความหมายได้ชัดเจน จากการค้นหาความหมายทำให้เด็ก ๆ ได้รู้จักไข่ชนิดใดที่คนนิยมนำมารับประทาน เช่นที่น้องเจียหลงบอก “ไข่ไก่คนเอามากินมากที่สุด” น้องน่านฟ้า “คนชอบกินไข่ไก่ ไข่เป็ด” และครูได้นำไข่ของสัตว์ต่าง ๆ มาให้เด็กได้สัมผัส ฝึกสำรวจ สังเกต และเปรียบเทียบ ซึ่งเด็ก ๆ สามารถบอกความเหมือนและแตกต่างได้ เช่น น้องมีอา “ไข่รูปทรงวงรีเหมือนกัน” น้องพราว “ไข่นกกระทาฟองเล็กที่สุด” น้องปิ๊ง “ไข่ 3 ฟองมีเปลือกสีไม่เหมือนกัน”

และหลังจากตอกไขเพื่อดูภายใน เด็ก ๆ สามารถบอกสิ่งที่สังเกตเห็นได้ เช่น น้องโซอี้ “ข้างในไข่ไก่มีน้ำสีเหลือง ไข่ก็มีสีเหลืองกลม ๆ” น้องแอมแอม “ไข่สีน้ำตาลจากแม่ไก่ มีน้ำใสกับไข่สีเหลือง” เป็นต้น และยังได้ถ่ายทอดประสบการณ์ออกมาเป็นภาพวาดและงานปั้นดินน้ำมันได้อย่างสวยงามและเข้าใจได้ และยังได้ฝึกนับจำนวน รู้จักลักษณะนามที่ใช้กับไข่ สามารถเรียกเป็นฟอง ใบ หรือลูกได้

เด็ก ๆ กำลังสนุกกับการเรียนรู้ อยากทดลองทำไข่ต้ม จึงได้ร่วมกันคิดการทดลอง โดยครูคอยอำนวยความสะดวกและดูแลความปลอดภัยอย่างใกล้ชิด เด็ก ๆ ได้ทดลองต้มไข่ในเวลาที่แตกต่างกันทั้งไข่ไก่และไข่เป็ด ด้วยตนเองทุกขั้นตอน และได้ทดลองชิม สามารถบอกเล่าเกี่ยวกับการทดลองและผลการทดลองได้ เช่น น้องอารดา “ไข่ไก่ต้มแล้วมันจะสุกไม่เหมือนกัน ไข่แดงจะสุกช้ายังมีน้ำอยู่เลยดาด้า ชอบกินไข่ต้ม” น้องวรดา “ไข่เป็ดดาด้าเอาไปทุบกับโต๊ะแล้วก็ปอกเปลือก ไข่เป็ดสีขาว ถ้าต้มไข่เป็ด ไข่เป็ดสุก ข้างในสุกจะเป็นสีขาว ๆ ไข่แดงจะนิ่ม ไข่ขาวจืด” และยังสนุกต่อกับการทำอาหารจากไข่ โดยแต่ละคนได้เลือกไข่และทำเมนูที่สนใจ เช่น น้องเจียเต๋อ “เจียเต๋อ ตอกไข่เป็ดใส่ถ้วยแล้ว ก็เอาช้อนส้อมคน แล้วก็ใส่ซอส ไข่เป็ดทำเป็นไข่เจียว อาเต๋อได้ชิมมันอร่อย” น้องปิ๊ง “ได้ทำไข่ดาวจากไข่ไก่ ปิ๊งตอกไข่ไก่เบา ๆ แล้วใส่ถ้วย แล้วไปใส่กระทะเวลา ปิ๊งชิม ปิ๊งใส่ซอสสีดำแล้วชิมมันอร่อย”

หลังจากนั้นเด็ก ๆ ได้ค้นหาคำตอบกันต่อโดยเปิดหนังสือและบัตรภาพสัตว์เพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับสัตว์ที่ออกลูกเป็นตัวและออกลูกเป็นไข่ และเรียนรู้จากของจริง เช่น ไข่ปู ไข่ปลา ไข่นกชิดต่าง ๆ เป็นต้น ซึ่งเด็ก ๆ สามารถบอกลักษณะและความแตกต่างของไข่ แต่ละชนิดได้ เช่น น้องเจียหลง “รังนกมีใบหญ้า ไข่ของนกใบเล็ก ๆ นกตัวโตไข่ก็ใหญ่ขึ้นด้วย” น้องมีอา “ไข่ปูมีเม็ดเล็ก ๆ มันมีเยอะมากเลยหลาย ๆ เม็ดมันกลม ๆ สีดำ ๆ น้องปริม “ไข่ปลาทรายมีสีเหลืองเหมือนไข่ปลาทู แต่เม็ดใหญ่กว่าปลาทราย” เป็นต้น

และเด็กยังได้ไปรับประสบการณ์ใหม่ ๆ จากแหล่งเรียนรู้ภายนอกโรงเรียน คือ “Chul Farm at Sansiri Backyard” ได้พบกับพี่นาซึ่งเป็นผู้ดูแลฟาร์มไก่ มาเล่าให้เด็ก ๆ ฟังถึงการออกไข่ของไก่พันธุ์ไข่ที่เลี้ยงไว้เพื่อออกไข่เป็นอาหาร ได้เล่าวิธีการเลี้ยงไก่ให้ออกไข่ได้ทุกวัน แนะนำวิธีการเก็บไข่ไก่ แล้วจึงได้พาเด็ก ๆ เข้าไปเก็บไข่ไก่ในฟาร์มไก่ สร้างความสนุกสนาน ตื่นเต้น และประทับใจให้กับเด็กเป็นอย่างมาก เช่นคำบอกเล่าของน้องโซอี้ “โซอี้ไปเก็บไข่สนุกมาก ไก่สีน้ำตาล ไก่กินเก่งมากพี่บอกว่าไก่ออกไข่ทุกวัน แม่ไก่ใจดีไม่จิก ไม่กัดโซอี้ก็เดินเข้าไปเก็บไข่ได้ 6 ฟอง พี่บอกแม่ไก่อายุเยอะไข่ก็จะใบใหญ่” และยังได้ถ่ายทอดออกมาเป็นภาพวาดและจำลองเล้าไก่ได้อย่างสมจริง และเพื่อให้ได้คำตอบในประเด็นที่ว่าไข่ทำไมตกแตก จึงได้วางแผนทำการทดลองร่วมกัน โดยตั้งสมมติฐานไว้ก่อนและพิสูจน์ด้วยการทดลอง เช่น น้องอารดา “ไข่ตกบนฟองน้ำมันเด้งได้ ฟองน้ำนิ่ม ไข่ไม่แตก” น้องน่านฟ้า “ไข่แตกง่ายเพราะเปลือกไข่บาง”

และเพื่อตอบสนองความต้องการของเด็ก ๆ และเพิ่มเติมประสบการณ์ใหม่ในการใช้ประโยชน์จากไข่ จึงได้ช่วยกันทำไข่ตุ๋นและแกงจืดไข่น้ำ ที่เด็กได้ลงมือทำกันเองทุกขั้นตอนและได้ชิมรสชาติฝีมือตัวเอง และได้นำเปลือกไข่มาสร้างสรรค์ตามจินตนาการ ได้ค้นคว้าเพิ่มเติมและลองนำเปลือกไข่มาใช้ประโยชน์อื่น ๆ เช่น ตำเปลือกไข่แล้วนำไปทำปุ๋ย ใช้แทนกระถางเพาะเมล็ด ใช้ใส่เทียนหอม เป็นต้น

มาถึงระยะสุดท้าย การสรุป Project ที่เด็ก ๆ ได้ช่วยกันทบทวนคำตอบในแต่ละประเด็นได้อย่างครบถ้วน ทุกข้อสงสัยได้คำตอบที่ชัดเจน และยังได้ช่วยกันออกแบบนิทรรศการเรื่อง “ไข่” ร่วมทั้งจัดทำสิ่งของตกแต่ง และช่วยจัดวางกันอย่างตั้งใจ พร้อมให้พ่อแม่ ผู้ปกครอง และผู้ที่สนใจเข้าเยี่ยมชม อาจจะได้ความรู้ใหม่จากเด็ก ๆ และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อไปได้